Lezingen 2020
Hieronder vindt u een groot aantal lezingen op mijn repertoire, thematisch en chronologisch geordend. Als u een lezing wilt organiseren, kunt u die aanvragen via Tijd/Ruimte.
Als u een voorbeeld van een lezing wilt zien, vindt u dat hier en hier.
Toegepaste kunst – design – kunstnijverheid
Film en fotografie
Kunst en sport
Kunst en literatuur
Kunst en muziek
Kunst en erotiek
Kunst en esoterie
Kunst en exotiek
Kunst en mythologie
Kunst en eten drinken roken
Kunst en vorsten
Kunst en vrouwen
Licht – kleur – beweging
Kunst en geschiedenis
Oudheid
Middeleeuwen
Renaissance
Barok
Romantiek
Realisme, Impressionisme en Post-Impressionisme
Symbolisme
Expressionisme, Kubisme en Futurisme
Constructivisme, Surrealisme en Magisch Realisme
Naoorlogs
bouwkunst en steden
Actualiteit
Kunstvernietiging: van kopten, iconoclasme en beeldenstorm tot Taliban en IS
De afgelopen jaren werd op vele plaatsen in de wereld gepoogd een volk te vernederen door zijn cultuur te vernietigen. Vooral godshuizen en religieuze monumenten zijn het doelwit. We zagen dat in het recente verleden in Joegoslavië, Mali, Afghanistan en Jemen, maar christenen en moslims trokken al vroeg in de geschiedenis een spoor van vernietiging door Egypte, Griekenland en Rome. Protestanten en katholieken deden het de Byzantijnen na. En ook Russische, Chinese en Cambodjaanse communisten gingen de Taliban en IS voor.
De culturele Golfoorlog
Qatar en de Verenigde Arabische Emiraten zijn verwikkeld in een culturele Koude Oorlog: de duurste kunstwerken ter wereld verdwijnen naar en de meest prestigieuze musea die worden neergepoot in Aboe Dhabi en Doha. Westerse architecten als Frank Gehry, Jean Nouvel en Rem Koolhaas en westerse musea als het Guggenheim en het Louvre verdienen fors aan de peperdure projecten. Zelfs de lage olieprijzen stellen nog geen grenzen aan de groei. Ondertussen mort het Arabische volk om de goddeloze verwestersing van hun sjeiks.
Arnault vs. Pinault: De kunst van het grote geld
Franse miljardairs vechten om de modernste kunstenaars
Nog voor de brandweer de vlammen had gedoofd, bood miljardair François Pinault 100 miljoen euro voor de restauratie van de Parijs Nôtre-Dame. Dezelfde dag overbood zijn rivaal Bernard Arnault hem met 200 miljoen. Al sinds 1991 zijn deze twee superrijken verwikkeld in een tweestrijd die vooral op het culturele vlak wordt uitgevochten – in Parijs en Venetië.
Toegepaste kunst – design – kunstnijverheid
Jugendstil in Darmstadt: de utopie van een moderne groothertog
Rond 1900 bouwde de Hessische groothertog Ernst Ludwig, kleinzoon van Victoria, het provinciale Darmstadt om tot een hoofdstad van Art Nouveau, waar tientallen uitgenodigde kunstenaars modellen maakten voor de plaatselijke industrie: glas, keramiek, metaal en porselein. geheel in de gedachte van de Art Nouveau vervaardigden architecten, beeldhouwers en schilders schitterende, moderne kunstnijverheidsproducten ‘in dienst van het volk’, om het leven van de gewone man te verfraaien.
Tegelijk bouwde hij op een heuvel in de stad een kunstenaarskolonie onder leiding van de Weense Secession-architect Josef Maria Olbrich. Dit jaar draagt Darmstadt deze Mathildenhöhe voor als Unesco-Werelderfgoed.
Artikel van mijn hand uit 2001 met veel afbeeldingen te lezen op: http://tijdruimte.nl/artikelen/vorsten/ErnstLudwigDarmstadt
Praag 1918: een nationale Art Nouveau
Binnen het Habsburgse rijk was Praag in de 19e eeuw een bloeiende stad, maar de Tsjechen streefden naar nationale autonomie. Een onafhankelijke Tsjechische staat zou pas eind 1918 werkelijkheid worden, maar een nationaal bewustzijn bracht een aantal patriottische gebouwen voort (Nationaal Theater, Nationaal Museum), nationale muziek (Smetana, Fibrich, Dvořak, Janácek), een nationale kunst met een eigen avant-garde (kubisme) en een nationale Art Nouveau. Hier kwamen internationaal bekende kunstenaars uit voort, zoals Alphonse Mucha, wiens twintigdelige Slavisch Epos bedoeld was om de onafhankelijkheid dichterbij te brengen, en František Kupka, die na 1910 abstracte visioenen ging schilderen in Parijs.
Praag zelf laat de Parijse invloed zien in de vorm van weelderige Art Nouveau-decoraties, kubistische gebouwen en uitzinnige beeldengroepen die rechtstreeks op Rodin zijn geïnspireerd.
Schoonheid als levensnoodzaak: de Nederlandse Art Nouveau
Tegen de zwierige lineaire stijl met bloemen, zweepslagen en weelderige versieringen werd een rationele, sobere variant in stelling gebracht die beter zou passen bij die de ‘Hollandse volksaard’. De eerste vinden we vooral in Den Haag, met Gerrit Willem Dijsselhof en het atelier Arts & Crafts van Chris Wegerif en Johan Thorn Prikker, de tweede vooral in Amsterdam, onder de bezielende leiding van H.P. Berlage, met Jac. van den Bosch, Chris Verhoef en Jan Eisenloeffel als belangrijkste ontwerpers van ’t Binnenhuis.
Voornaamste inspiratiebronnen zijn Artis en Indië: van de toverachtige onderwaterwereld tot de even grillige vormen van batik, aangebracht op leer en perkament door Lion Cachet, Bertha Bake en Agathe Wegerif.
Barcelona 1900: een Art Nouveau-totaalkunstwerk
Nergens in Europa kwam zoveel artistiek talent bij elkaar om de nationale identiteit gestalte te geven als in Barcelona. De beroemde architecten Gaudí, Puig en Domenech werden bijgestaan door beeldhouwers als Llimona en Arnau, schilders als Casas en Utrillo, meubelontwerpers als Homar en Bosquets, decorateurs als Riquer, om van hun gebouwen totaalkunstwerken te maken. In het Palau de la Música Catalana werden de beeldende kunsten aangevuld met muziek van Pau Casals en Lluís Millet en poëzie van Jacint Verdaguer en Joan Maragall tot een kleurige kathedraal van glas en mozaïek. In het roemruchte kunstenaarscafé Els 4 Gats ontmoetten de vele kunstenaars, architecten, dichters en musici elkaar, van de oude Santiago Rusiñol tot de piepjonge Pablo Picasso.
Haute couture: kunst en mode
Mode bestond altijd al, maar Haute Couture werd eind negentiende eeuw in Parijs bedacht door de Engelsman Charles Worth. Zijn leerling Paul Poiret bedacht de ene baanbrekende mode na de andere, was de eerste met grootscheepse reclamecampagnes en liep bij de avant-garde op Montmartre de deur plat om schilderijen te kopen, maar ook om kunstenaars in te schakelen voor het ontwerpen van stoffen, affiches en parfumflessen. In de jaren twintig en dertig maakten vele modehuizen gebruik van de moderne kunst, van kubisme tot surrealisme. Salvador Dalí, Jean Cocteau en Marcel Duchamp maakten ontwerpen voor Schiaparelli. Ook de Russische kunstenaars Varvara Stepanova en Sonia Delaunay en de futurist Giacomo Balla wierpen zich op de mode. Na de Tweede Wereldoorlog betrokken nieuwe sterren als Dior kunstenaars als Matisse bij hun collecties en in de jaren zestig werden jurken bedrukt met motieven van Mondriaan, Andy Warhol en Magritte. In recente jaren zien we Mark Rothko, Keith Haring en allerlei andere iconen van de moderne kunst verschijnen op truien en ensembles. En modeshows zijn ware kunstmanifestaties geworden.
Een wervelende geschiedenis van de banden tussen kunst en mode, vanaf Charles Worth tot Viktor & Rolf, via Sonia Delaunay, Elsa Schiaparelli, Max Ernst, Salvador Dalí, Piet Mondriaan en nog veel meer.
Het verleden van de toekomst: Space Age – Space Look – Space Design
De ruimterace tussen de Sovjet-Unie en de Verenigde Staten van 1957 tot 1969 was het aspect van de Koude Oorlog dat het meest tot de verbeelding sprak van de wereld en van kunstenaars, ontwerpers, architecten en filmers. Pop Art en Pop Design, maar ook haute couture (Pierre Cardin, Paco Rabanne en André Courrèges) en Oost-Europese architectuur namen de vorm aan van ruimtehelmen, maanlanders en raketten.
Dick Bruna, de kunstenaar
De internationaal beroemdste Nederlandse illustrator is zonder twijfel Dick Bruna. Hoewel weinig Nederlanders hem een modern kunstenaar zouden noemen, probeerde hij de moderne kunst van schilders als Fernand Léger, Matisse, Mondriaan en Picasso via zijn befaamde Nijntje-kleuterboeken te verspreiden.
Gebakken beelden: keramische sculptuur
Paul Gauguin was een van de eerste schilders die zijn ideeën vormgaf in vazen, potten en borden. Meteen daarna, in de Art Nouveau-periode, was het al een volwassen kunstvorm, vooral dankzij Nabi-kunstenaars als Pierre Bonnard en Edouard Vuillard. Latere kunstenaars als Picasso en Miró maakten gretig gebruik van de half artistieke en half decoratieve aspecten van keramiek.
Celtic Revival: de Glasgow School of Arts en de Schotse kunst rond 1900
Een van de belangrijkste centra van Art Nouveau was Glasgow, waar een modern gestileerde variant ontstond onder leiding van Charles Rennie Mackintosh, met zijn vrouw, schoonzuster en zwager. De karakteristieke vierkantjes waarmee menige Tearoom werd gedecoreerd vonden eerst hun weg naar Wenen.